مگس مدیترانه ای با نام علمی Ceratitis Capitata، حشره ای از راسته دوبالان است. برای نخستین بار، مگس مدیترانه ای، مخرب ترین آفت کشاورزی بود و نخستین بار درسال 1354 ، درباغ هلویی در مشهد گزارش گردید و به مرور در استانهای شمالی، یزد، تهران، اصفهان و نهایتا کرمانشاه و شرق مازندران یافت شد.
مگس مدیترانه ای به بیش از 350 گونه گیاهی شامل انواع درختان میوه هسته دار، دانه دار، برخی از گونه های جنگلی، زینتی و انواع سبزیجات و صیفی جان حمله میکند.
عواملی که موجب شده است مگس مدیترانه ای در صدر فهرست آفت های قرنطینه ای قرار بگیرد :
- پلی فاژ بودن (دامنه میزبانی وسیع)
- نداشتن دیاپوز (استراحت)
- تولیدمثل مداوم و در شرایط آب و هوایی مناسب
- قدرت زادآوری بالا
- سازگاری با انواع شرایط محیطی تحمل بیشتر به سرما (دماهای پایین تر) در مقایسه با سایر گونه های مگس میوه ای
تجارت بین المللی میوه، مهم ترین عامل انتشار مگس مدیترانه ای در تجارت و صادرات جهانی میوه مواجه شده است و به علت اعمال قرنطینه خارجی و داخلی، در مبارزه با این حشره، اهمیت زیادی دارد.
به طور کلی، کنترل مگس های مدیترانه ای به علت رفتار تخم گذاری مگس ماده در زیر پوست میوه و تغذیه لاروها از درون میوه بسیار مشکل ساز است. اولین راهبرد در مدیریت کنترل آفت، در مناطق تازه آلوده ریشه کنی است چرا که ریشه کنی مجدد آفت در ایران، به علت دلایل زیر تقریبا غیر ممکن است، زیرا:
- شروع آلودگی در باغ های میوه موجود در مناطق شهری
- وجود تک میزبان ها در منازل و معابر عمومی
- ملاحظات امنیتی برای ورود به منازل
روش های کنترل جمعیت مگس مدیترانه ای:
۱.رعایت اصول قرنطینه : این مرحله شامل ممنوعیت واردات میوه از کشورهای آلوده همزمان با کنترل موارد استانداردهای بهداشتی همراه با گواهی بهداشتی کشور مبدا صادرکننده میوه، از اقدامات اساسی و ضروری است. به علاوه معاینه فنی میوه های وارداتی در ورودی ها از دیگر الزامات قرنطینه است، زیرا پیشگیری در مورد مگس مدیترانه بسیار حائز اهمیت است.
۲.ضد عفونی میوه پس از برداشت : سرمادهی جهت میوه های معتدل و سردسیری، گرما دهی جهت میوه های گرمسیری و غوطه ور کردن میوه ها در ترکیبات حشره کش مجاز جهت مدت بسیار کوتاه، متداول ترین روش های ضد عفونی محصول پس از برداشت است.
۳.کنترل زراعی و مکانیکی : از اقدامات مهم برای کاهش حشرات آفت میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- جمع آوری مداوم و مستمر میوهای آلوده در باغ و انهدام کامل آن ها که شامل دفن میوه های آلوده در عمق 50 سانتی متری خاک است.
- پوشش میوه با کاغذ کرافت، کاغذ روزنامه مجهز به توری
- برداشت زود هنگام محصول در میوه هایی همچون خرمالو، موز، گوجه فرنگی و آووکادو
۴.کنترل شیمیایی : به علت اینکه مگس ماده، تخم های خود را در زیر پوست میزبان قرار می دهد و لارو آن نیز، از بافت گوشتی میوه تغذیه میکند، کنترل این آفت مشکل بوده و تشخیص به موقع و زود هنگام جمعیتای کم اوایل فصل، تاثیر بسزایی در مدیریت مگس میوه مدیترانه ای دارد، میتوان به دو روش جهت ردیابی مگس مدیترانه ای استفاده کرد:
- معاینه مداوم میوهای درختان میوهای زودرس در باغ های زودرس اول فصل
- نصب تله های حاوی مواد جلب کننده (تله دلتا حاوی تری مدلور یا نفری تراپ حاوی بیولور)
نتیجه گیری :
رعایت اصول بهداشتی در باغ های میوه و استفاده از روش های طعمه پاتی و تله گذاری، جایگزین مناسبی برای روش های کنترل شیمیایی هستند. روش موثر تکنیک نر عقیمی، روش موثرتری برای ریشه کنی آفت در نقاط تازه آلوده است، اما هزینه زیادی را تحمیل میکند.
