دانه‌های روغنی به‌عنوان پایه و ماده اولیه تولید روغن از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند. در واقع ضریب مصرف روغن نباتی در سبد غذایی خانوارهای ایرانی به میزانی بالاست که با قاطعیت می‌توان از این محصول به‌عنوان یکی از نیازهای اساسی جامعه در حوزه غذایی نام برد.
بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد ماده اولیه مراکز صنعتی روغن‌کشی ابتدا از پنبه‌دان‌ها و سپس از دو منبع سویا و آفتاب‌گردان و در اواخر دهه 70 از محصولات دیگری همچون کلزا تأمین شده است و البته روغن‌کشی از کنجد نیز منبع دیگر تولید روغن به شمار می‌رود که در میان منابع دیگر به کیفیت و به‌تبع آن قیمت بالاتر مشهور است. در حال حاضر بخش قابل‌توجهی از روغن موردنیاز کشور از دانه‌های کلزا تأمین می‌شود.
نیاز آبی پایین کلزا دلیل موردتوجه قرارگرفتن این محصول است.
باتوجه‌به اینکه کشور با بحران کم‌آبی در اکثر مناطق روبروست، کشت محصولاتی با نیاز آبی حداقلی یک اصل و ضرورت محسوب می‌شود. کلزا یکی از محصولات استراتژیک است که توسعه کشت آن می‌تواند بی‌نیازی کشور از واردات دانه‌های روغنی را به دنبال داشته باشد. خاصیت سازگاری با محیط، ارزش تناوبی بالا، کنترل علف‌های هرز، استفاده بهینه از رطوبت و بارندگی، مقاومت به سرما، برداشت زودهنگام و در نتیجه آماده‌شدن زمین برای کشت دوم و داشتن ۴۰ درصد روغن بسیار با کیفیت از دیگر مزایای توسعه کشت کلزا است که می‌توان از آنها یادکرد.
گیاه‌شناسی گیاه کلزا
کلزا گیاهی است از خانواده شب بو (Brasicaceae) ، یکساله، دگرگشن و یکی از مهمترین گیاهان زراعی است که از دانه آن جهت تولید روغن استفاده می‌شود. مبدأ آن کشورهای آسیای میانه و اروپا است. به دلیل وجود گونههایی با خصوصیات متفاوت، امکان کشت آن در شرایط سرد، گرم و معتدل دنیا وجود دارد. مقاومت به شوری کلزا حدوداً از گندم بیشتر و از جو کمتر است. کلزا تنها گیاهی است که در تناوب با گندم و جو می‌تواند به‌عنوان یک محصول پائیزه اقتصادی کشت شود و ضمن تولید، نقش بسیار مؤثری در کنترل آفات خاکزی مانند زابروس در اراضی دیم داشته باشد.
نکات حائز اهمیت در کاشت، داشت و برداشت کلزا
بهترین تاریخ کاشت مؤثر در عملکرد بالای کلزا از نیمه مهرماه تا قبل از ۲۰ آبان‌ماه می‌باشد و بهترین تراکم ۶۰ تا ۸۰ بوته در مترمربع است. به‌طوری‌که تراکم کمتر از ۲۰ بوته در مترمربع و بیشتر از ۱۰۰ بوته در مترمربع افت عملکرد خواهد داد و ۴۰ بوته در مترمربع حداقل تراکم می‌باشد. رقم هرقدر دیررس‌تر باشد پتانسیل عملکرد بیشتری دارد زیرا مدت بیشتری در زمین باقی‌مانده و از خاک تغذیه می‌کند.
کلزا محصولی مدیریتی است که در مراحل مختلف رشد نسبت به مدیریت مزرعه بسیار حساس است و به‌ویژه مرحله کاشت تأثیر زیادی در موفقیت زراعت کلزا دارد. از نکاتی که در مرحله کاشت باید موردتوجه قرار گیرد رعایت تاریخ کاشت و ایجاد تراکم بوته مناسب در مزرعه است. تراکم بوته در واحد سطح زمین به میزان بذر مصرفی و نحوه توزیع بوته‌ها یا آرایش گیاهان در سطح زمین بستگی دارد.
از طرف دیگر روش آبیاری نیز در ایجاد تراکم مناسب در سطح زمین مؤثر است، چرا که روش آبیاری نامناسب می‌تواند بر درصد سبزشدن بذور، سرعت رشد اولیه گیاه و یکنواختی سبزشدن تأثیرگذار باشد. به‌عبارت‌دیگر تراکم بوته مطلوب و توزیع مناسب گیاهان در سطح زمین حاصل اثر متقابل بین نحوه آماده‌سازی زمین، میزان بذر مصرفی، روش کاشت و روش آبیاری است.
چنانچه مراحل کاشت به‌درستی انجام شود و تراکم مناسبی از بوته‌های کلزا با توزیع مطلوب در سطح زمین استقرار یابد، کلزا به‌سرعت رشد کرده و با ایجاد بوته‌های قوی ضمن تحمل سرمای زمستان، از قدرت رقابت کافی با علف‌های هرز نیز برخوردار خواهد بود.
تمام دانه‌های کلزا در یک‌زمان نمی‌رسند و معمولاً غلاف‌هایی که در پایین ساقه تشکیل شده‌اند زودتر از غلاف‌های بالایی می‌رسند، بنابراین برداشت محصول در زمان مناسب برای رسیدن به عملکرد بیشتر دانه و افزایش کیفیت روغن بسیار اهمیت دارد. وقتی کلزا آماده برداشت شد باید بلافاصله کمباین شود زیرا تأخیر در برداشت موجب باز شدن غلاف‌ها و ریزش دانه‌ها می‌شود. بهترین زمان برداشت ساعات اولیه یا اواخر روز می‌باشد.
